13- خلاصه توصيف : حذف اتيلن توسط فيلترهاي زيستي جهت افزايش زمان نگهداري ميوه گاز اتيلن ساده ترين هورمون گياهي است كه منجر به اثرات گسترده فيزيولوژيكي در گياهان مي گردد. اين هورمون به عنوان هورمون رسيدگي ميوه محسوب شده و اثرات آن رسيدگي ميوه، افتادن برگ ها، جدا شدن ميوه از ساقه، تغيير رنگ بواسطه از بين رفتن كلروفيل، نرم شدن ميوه مي باشد و در نتيجه شرايط براي رشد ميكروب هاي مختلف از جمله قارچ ها و باكتري ها فراهم مي گردد. امروزه استفاده از فيلترهاي زيستي در حذف مواد قابل تجزيه، كاربردهاي زيادي پيدا كرده است. اين مطالعه با هدف بكارگيري فيلترهاي زيستي در حذف گاز اتيلن به منظور افزايش ماندگاري پس از برداشت انجام گرفت.در اين پژوهش كارآيي بسترهاي مختلف تهيه شده از ضايعات كشاورزي شامل لجن فعال، كود آلي، خرده¬هاي چوب سپيدار، كاه، كود آلي كرمي، خاك پيت، خاك برگ، بستر آلي غني شده و چوب بلوط كه حاوي ميكروارگانيسم¬هاي طبيعي محيطي بودند در فيلترهاي زيستي طراحي شده در حذف گاز اتيلن مورد ارزيابي قرار گرفت و در نهايت بسترهاي انتخاب شده با ميكروارگانيسم¬هاي مشخص كه قادر به حذف گاز اتيلن بعنوان گاز عامل رسيدن زياد و فساد ميوه¬ها بودند براي جلوگيري از رسيدن ميوه موز نسبت به نمونه¬هاي شاهد در جعبه¬هاي نگهداري ميوه مطالعه شدند.نتايج حذف گاز اتيلن توسط دستگاه گاز كروماتوگراف نشان داد كه مقدار گاز عبوري از ستون شماره 4 كه حاوي بسترهاي خاك پيت، خرده¬هاي چوب سپيدار، بسترآلي غني شده، خاك برگ، كاه و كود آلي 6528/0 ميلي ليتر اتيلن بر ليتر هوا ميباشد كه بيشترين توانايي حذف گاز اتيلن را در مقايسه با ساير ستونها داشته و با نمونه شاهد اختلاف معني داري داشت. در اين پژوهش سعي بر اين است كه امكان حذف اتيلن توسط فيلترهاي زيستي در مقياس ازمايشگاهي مورد بررسي قرار گرفته و بعد از طراحي بهترين فيلتر،فيلتر هاي كارامد در مقياس عمل(كاربرد در كارتن هاي ميوه) بكار گرفته شود. پس از 7روز گرمخانه گذاري در شرايطي كه در بخش مواد و روش كار ذكر گرديد، گروه¬هاي مورد و شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند. موزهاي گروه مورد هنوز سالم و سبز باقي مانده بودند در صورتي كه موزهاي گروه شاهد كاملا زرد و شروع به پلاسيدگي و فساد نموده بودند. ميوه¬هاي جعبه سمت راست طي زمان گرمخانه گذاري در مجاورت بستر ستون 4 قرار داشته¬اند كه اين بستر در پاكت¬هاي مخصوص در درب جعبه تعبيه شده بود. جعبه سمت چپ ميوه¬ها در شرايط معمولي و بدون مجاورت با هيچ بستر يا ماده خاص در شرايط كاملاً مساوي با جعبه گروه مورد قرار داشت. تفاوت رسيده شدن گروه شاهد و سالم ماندن گروه مورد در اين تصوير كاملا مشهود است. سپس جداسازي باكتري از بسترهاي بكار گرفته شده به جهت جذب گاز ازن در گروه مورد صورت گرفت و پس از انجام مراحل غني سازي و خالص سازي و انجام تست¬هاي بيوشيميايي كه در مواد و روش كار ذكر شده است جدايه HM1 شناسايي شد. تصوير ميكروسكوپي اين جدايه كه بصورت باسيل¬هاي گرم منفي مشاهده مي¬گرديد در شكل شماره 4-2 نشان داده شده است. كه كلوني¬هاي خالص اين باكتري جهت استفاده در پژوهش¬هاي آينده فريز گرديد.نتايج اين طرح بيانگر اين است كه مي¬توان از فيلترهاي زيستي كه حاوي باكتري مشخص جدا شده در اين پژوهش است در حذف گاز اتيلن و افزايش ماندگاري ميوه پس از برداشت در شرايط انبارداري استفاده كردو جايگزيني فيلترهاي زيستي طراحي شده به جاي روش هاي مرسوم شيميايي و فيزيكي جهت حذف گاز اتيلن براي افزايش زمان ماندگاري ميوه(موز). روش¬هاي مختلف براي حفاظت ميوه¬ها در اين شرايط وجود دارد اما مزيت¬هاي روش پيشنهادي اين تحقيق در مقايسه با ساير روش¬ها در اين است كه: 1- استفاده از مواد موجود در طبيعت بدون افزودن هيچگونه تركيبات شيميايي. در حقيقت اين فيلتر بصورت سبز و طبيعي عمل خواهد كرد و خطرات افزوده شدن مواد شيميايي افزودني به محصول را نخواهد داشت. 2- بستر مورد استفاده و تركيبات آن كاملا طبيعي بوده و به راحتي پس از مصرف به طبيعت برمي¬گردند و هيچگونه آلودگي زيستي و پسماند آلوده كننده محيط زيست را به دنبال ندارد اين در حاليست كه اغلب روش¬هاي نگهداري كه هم اكنون در خصوص مواد غذايي كاربرد دارند اغلب توآم با آلودگي شديد محيطي پس از مصرف مواد غذايي نگهداري شده توسط آنها هستند (مانند قوطي كنسرو، كارتن¬ها و جعبه¬هاي نگهداري ميوه و ....). 3- در توليد اين بستر¬ها و در زمان مصرف آنها هيچگونه صرف انرژي صورت نخواهد گرفت و لذا برتري غير قابل انكاري نسبت روش¬هايي مانند فريز كردن، حرارت دادن و غيره دارند. 4- بومي بودن اين محصول بسيار حائز اهميت است. در شرايطي كه كشور در مسير خودكفايي در توليد محصولات كشاورزي است بايد تمهيداتي براي حفظ و نگهداري اين محصولات انديشيده شود كه از فناوري بومي و بدون وابستگي برخوردار باشند كه اين پژوهش تا حدي مي¬تواند اين نياز را برآورده سازد. با خنثي‌سازي و مهار گاز اتيلن به‌عنوان مهمترين عامل در افزايش عمر ماندگاري ميوه و كاهش ضايعات آن مي‌توان گام بسيار مهمي در جهت افزايش راندمان عرضه ميوه و توسعه صادرات اين محصولات برداشت.اثرات منفي اتيلن بر روي ميوه در مرحله پس از برداشت به‌حدي زياد است كه هر ساله خسارات بسيار زيادي را به توليد كنندگان و صادركنندگان ميوه وارد مي‌سازد. امكان ثبت و تجاري سازي اين ايده و به مرحله توليد رسيدن آن وجود دارد . اين پژوهش براي اولين بار در ايران استفاده از چنين بسترهايي با توانايي مناسب و ميكروارگانيسم مشخص را معرفي مينمايد كه باتوجه به خراب شدن ميزان بالايي از ميوه¬هاي توليد شده در كشور نتايج اين پژوهش بسيار حائز اهميت بوده و در صورت كاربردي شدن آن صرفه اقتصادي مناسبي به همراه دارد. همچنين طبيعي بودن ميوه‌هاي ايراني و شرايط اقليمي مناسب توليد ميوه در ايران يكي از مهمترين عوامل تفاوت كيفي ميوه‌هاي ايراني در مقايسه با ساير كشورها مي‌باشد.با خنثي‌سازي و مهار گاز اتيلن به‌عنوان مهمترين عامل در افزايش عمر ماندگاري ميوه و كاهش ضايعات آن مي‌توان گام بسيار مهمي در جهت افزايش راندمان عرضه ميوه و توسعه صادرات اين محصولات برداشت.